Kendini 'sevdirmeye' kalkma, sadece kendini 'sevilmeye' býrak

Ýnsanoðlunun yapýp etmeleri arasýnda kendisini en þaþýrtan davranýþlarýn neler olduðu sorulduðunda Platon demiþ ki:

- "Çocukluktan sýkýlýrlar ve büyümek için acele ederler ve fakat sonra çocukluklarýný özlerler. Para kazanmak için saðlýklarýný yitirirler, ama saðlýklarýný geri almak için de para öderler. Yarýnlarýndan endiþe ederlerken bugünü unuturlar. Sonuçta ne bugünü, ne de yarýný yaþarlar. Hiç ölmeyecekmiþ gibi yaþarlar, ancak hiç yaþamamýþ gibi ölürler."



Bugünü, yani þimdiyi, yani âný unutmak aslýnda ne acý verici deðil mi? Elde olmayan bir gelecek adýna eldeki biricik þeyi, þimdi'yi terketmek.... Sahip olduðumuz en kýymetli 'þey' karþýlýðýnda, yani zaman'a mukabil, ne kadar deðersiz metâ varsa onlarý almaya çalýþmak... Ölümü düþünmeden, ölümün geliþini beklemeksizin yaþayabileceðimizi sanmak... Varlýða gelir gelmez dönmeye baþlayan yaþam ibresinin hýzlanýyor olmasýna aldýrmadan sözümona 'mülkiyet' edinme hýrsýyla saða sola saldýrmak, hem de bize ayrýlmýþ 'zaman' payýnýn azaldýðýný bile bile...

Yeryüzünde insanoðlunun sürekli ýzdýrab duygusu içinde yaþamasýnýn bir tek nedeni var: mülkiyet.

Burada 'mülkiyet' kavramýný her iki anlamýyla da kullandýðýmýzý belirtelim: Birincisi, "sahip olmak", ikincisi ise "sahip olduðumuz(u zannettiðimiz) þeyleri sürekli kýlmaya çalýþmak."

Acýlarýmýz da buradan kaynaklanýyor: 1) Sahip olamazsak; 2) Sahip olduklarýmýzý koruyamaz da kaybedersek.

Basit bir misal verecek olursak, meselâ kiþi ya çocuk sahip ol(a)madýðýnda acý çeker, ya da çocuðunu kaybettiðinde. Ýkisi de 'mülkiyet' talebiyle alâkalýdýr; zira mülkiyet talebi, ya þeyleri kendimiz için var kýlmayý, ya da varlýðýna sahip olduklarýmýzýn varlýðýný sürekli kýlmayý istemekten ibarettir. Her iki halde de insanoðlu þeylerin kendisi için var olmasýna sevinmekte, yokluðuna ve/veya yok olmasýna yerinmektedir. (Bizim ilim ve irfan geleneðimizde bu kavramlarýn ilki 'vücud' (varlýk), ikincisi ise 'beka' (süreklilik) terimleriyle ifade edilirdi.)

- Kiþi kendisine sahip olmadan kendi dýþýndaki þeylere sahip olabilir mi?

Olamaz. Meselâ çocuklar ve deliler mülkiyet edinemezler; bir vâsiye gereksinimleri vardýr. "Ben benim/Ben varým" diyemeyen, yani kendi kendine mâlik olduðunu isbat edemeyen kimse, kendi dýþýndaki nesneleri kendisi için var kýlamaz; önce kendi var olmalý, kendine mâlik olmalý ki baþka þeyler için mülkiyet iddia edebilsin!

- Peki o halde kiþi, kendi üzerindeki mülkiyetini sürekli kýlmadýkça, kendi dýþýndaki þeyler üzerindeki mülkiyetini sürekli kýlabilir mi?

Kýlamaz. Burasý çok açýk; zira kiþi var olduðu sürece kendi dýþýndaki þeyleri kendisi için var kýlmayý sürdürebilir. Kendisi yoksa, ona nisbetle baþkalarý da yok demektir. Kendi varlýðý, nasýl baþka þeylerin kendisine nisbetle varlýðýný mümkün kýlýyorsa, kendi varlýðýnýn sürekliliði de yine baþka þeylerin varlýðýnýn kendisine nisbetle sürekliliðini temin eder. Mülkiyetin intikalini (miras hukukunu) geçerli kýlan ilk ilke, mülkiyet sahibinin ölümü deðil midir?

Burada düþünmenin hakký verilir de düþünme kendi nesnesine bir süreliðine daha dikkatini verebilirse, insanoðlunun 'beka' ile deðil, 'fena' sýfatýyla muttasýf olduðunu kavramasý hiç de güç olmaz. Demek oluyor ki insan 'baki' deðil, bilâkis fânidir. Müslüman mezartaþlarýnýn üzerinde yazan HÜVE'L-BAKÝ (Varlýðý sürekli olan bir tek O'dur) ifadesinin anlamý budur!

Çektiðimiz acýlarýn iki nedeninden hiç deðilse birine açýklýk getirmiþ sayabiliriz kendimizi. Varlýkta, varlýðýn mülkiyetinde süreklilik talep edenler, imkânsýzý taleb etmektedirler. Elde edilemeyecek olaný elde etmeye çalýþmakta ve bu yüzden acý çekmektedirler. Ýsteklerinizden vazgeçiniz -ki buna "rýza ve teslimiyet" denir-, göreceksiniz ki acýlarýnýzýn en önemli kaynaðý kuruyacaktýr. Nitekim "Ne varlýðýna sevinirim, ne yokluðuna yerinim" diyen Yunusumuz, dikkatlerimizi bu hakikate çekmeye çalýþýr.

"Hiç ölmeyecekmiþ gibi yaþayanlarýn", bu açýklamalardan sonra, niçin hiç yaþamamýþ gibi öleceklerini anlamak, umarým biraz olsun sarahat kazanmýþtýr.

Kendisine ne tavsiye buyurduðu sorulduðunda, Platon þöyle demiþ:

- Kimseye kendinizi 'sevdirmeye' kalkmayýn! Yapýlmasý gereken tek þey, sadece kendinizi 'sevilmeye' býrakmaktýr. Önemli olan; hayatta, "en çok þey"e sahip olmak deðil, "en az þey"e ihtiyaç duymaktýr.

Kiþinin baþkalarýna kendini sevdirmeye çalýþmasý, aslýnda onlarýn sevgilerinin mülkiyetini elde etmek istemesi anlamýna gelir. Oysa yapýlmasý gereken bir tek þey vardýr: "kendini sevilmeye býrakmak!" Sahip olmak deðil, sadece olmak, yani rýza ve teslimiyet! Nasib edilen kadarýyla, yani sevilme istidadý kadarýnca sevilmek!

Bu arada bir de eklenti: Önemli olan, hayatta, "en çok þey"e sahip olmak deðil, hiçbir þeye sahip olmaktýr!

Ýnanýn, gerçek özgürlük budur: hiç olmak!